De podcast van Brecht deed me weer voelen hoe vaak ik heel diep had gezeten.
Voor ze met Bart trouwde, wist Ria Brys dat hij een bipolaire stoornis had. Ze praatte daar ook over met zijn psychiater: “Ik ben willens en wetens de relatie met Bart aangegaan. En ja, ik had me de consequenties van mijn keuze anders voorgesteld. Toch heb ik geen spijt. Mijn huwelijk heeft me drie fantastische kinderen gegeven. Zou ik het opnieuw doen? Zeker weten als ik opnieuw zulke kinderen heb. Zij zijn het meer dan waard.
Alleen jammer dat Bart zo negatief op de kinderen reageerde vanuit zijn problematiek: hij was jaloers op zijn kinderen omwille van de zorg, liefde en aandacht die zij kregen. Hij besefte zelf niet dat dit voortkwam uit een gemis waarvan hij zich niet bewust was.
“Het samenleven met Bart was niet gemakkelijk. Zijn zelfmoord was erg en lastig voor mij. Maar het was minder erg dan zijn zwaar ziek zijn. Bart was eigenlijk een heel lastig vierde kind. Want hij bracht spanning, zorgen, angst. Zoals de schrik dat hij in een uitbarsting van frustratie, zou wegrijden en een auto-ongeluk veroorzaken met mogelijke slachtoffers. En wij die dan bankroet achterbleven. Constant was er die vraag: wat hangt er ons nog boven het hoofd? En dus: hopen en bidden dat het goed zou aflopen. Ook voor de kinderen was zijn dood een soort verademing, al is het geen lichte boodschap. ‘Papa is dood’: dat is duidelijk. Daar kun je als kind beter mee leven dat met een papa die van jou wegvlucht, die jou eigenlijk niet wil zien.”
“Wat me in die periode het meeste hielp? Mensen bij wie ik terecht kon als het te zwaar werd. Zoals de jeugdvriend van Bart en zijn partner, een psychiater. Die wisten veel, begrepen me en steunden me geweldig in crisissituaties. En er was het programma van Marriage Encounter waaraan we samen meededen. Ik wist toen al wel dat Similes bestond. Ik heb die stap naar jullie nooit gezet omdat ik het niet echt nodig had. Ik heb ook heel lang en heel veel verstopt voor de buitenwereld. Als het goed ging, toonden wij ons als een ‘normaal’ gezin. Want hoe dan ook krijg je als gezin een stempel zodra de omgeving weet heeft van psychische problemen. ”
Stapsgewijs afscheid
“Ik heb in de laatste jaren voor zijn dood in zoveel fasen stapsgewijs afscheid genomen van Bart. Hij woonde ook al twee jaar apart. Was er een familiefeest? Dan was de vraag tot op het laatste moment voor het vertrek: gaat hij wel meegaan? En dan hopen dat het allemaal goed gaat. Ik herinner me nog dat we ingeschreven waren voor een gezinsdag met allemaal leuke activiteiten voor de kinderen. Op het laatste moment wilde hij niet meer gaan. Ik vertrok toen alleen met de kinderen want ik wilde hen die pret niet onthouden. Toen ik thuis kwam, was hij er niet. Overal in huis zag ik zijn signaal: ‘ik zat heel diep vandaag en jij liet me alleen.’ Dat snijdt.”
Bart was de oudste in een gezin van zes. Dat schijnbaar een goed gezin was met veel zorg. Toch had hij in zijn prille kindertijd belangrijke tekorten gehad, vernamen we later. Zijn psychiater wilde met dat gegeven niet aan de slag: ‘dat gaat te lang duren, met te veel last voor u’, was zijn uitleg. Voor mij verklaart het wel Barts onmacht om met kinderen om te gaan. Hij was gewoon jaloers op de zorg en liefde die ze kregen. Voor Sinterklaas bijvoorbeeld, vond hij alles te veel. Hij kon niet aan zijn kinderen geven wat hij zelf niet had gekregen.”
Aan de ziekte van papa ga je toch niet dood?
“Daarom gingen we samen in contextuele therapie bij Dirk de Wachter, met als doel: onze problemen niet doorgeven aan onze kinderen. Een basisprincipe van die therapie is: wie een put graaft voor een ander, heeft zelf een ladder nodig*. Helaas hebben we die therapie moeten afbreken omdat Bart al na enkele maanden zelfmoord pleegde. Ons afscheid op de parking daar, was de laatste keer dat ik hem zag.”
* De titel van een hoofdstuk in: ‘Een contextuele benadering van menselijke relaties’ van M. Steenackers (1996).
“Voor één ding ben ik heel blij: dat hij niet thuis zelfmoord heeft gepleegd. Dat ik of de kinderen hem niet hebben moeten vinden. Ik heb mijn kinderen ook niet meteen alles verteld. Brecht was als oudste 8 jaar. Ik vond dat te jong om hem zelfdoding uit te leggen. Hoewel hij toen wel al zei: ‘Maar mama, die ziekte van papa daar ga je toch niet aan dood?’ Ik heb het aan ieder van mijn zoons uitgelegd op het ogenblik dat ze twaalf werden en naar het middelbaar onderwijs gingen. Was dat de beste aanpak? Ik weet het eigenlijk niet.”
“De podcast die Brecht heeft gemaakt, bracht alles weer boven. Ik heb daarvoor al die brieven herlezen die Bart en ik naar elkaar schreven als werkmethode van de sessies Marriage Encounter waaraan we deelnamen. Bij het herlezen kwam alles in volle zwaarte weer boven. Ik was veel vergeten met de jaren. Nu voelde ik weer hoe vaak ik heel diep had gezeten in die periode.”
Je kan de podcast over zelfdoding ‘Kerekewere’ beluisteren via deze link.
Foto: Anneleen Van Kuyck
